||श्री हनुमान चालीसा||
| दोहा | |
| श्रीगुरु चरन सरोज रज निज मनु मुकुरु सुधारि । बरनउँ रघुबर बिमल जसु जो दायकु फल चारि ॥ | “मेरो गुरुको कमल चरणको धूलोले मेरो हृदयको दर्पणलाई पालिस गरेर चारै परिश्रमको फल दिने रघुकुल वंशका महान् राजाको दिव्य कीर्ति सुनाउँछु।” |
| बुद्धिहीन तनु जानिके, सुमिरौं पवन कुमार बल बुधि विद्या देहु मोहि, हरहु कलेश विकार॥ | “हे पवन कुमार! म तिमी सुमिरन गर्छु। तिमीलाई थाहा छ, मेरो शरीर र बुद्धि निर्बल छ। मलाई शारीरिक बल, सद्बुद्धि एवं ज्ञान दीजिए र मेरा दुःखहरू र दोषहरू का नाश कर दीजिए। |
| चौपाई | |
| जय हनुमान ज्ञान गुन सागर जय कपीस तिहुँ लोक उजागर॥१॥ | “श्री हनुमान जी! आपकी जय हो। तपाईको ज्ञान र गुण अथाह है। हे कपीश्वर ! तिम्रो जय हो ! तीनों लोक, स्वर्ग लोक, भूलोक र पाताल लोक मे तेरी कीर्ति है। |
| राम दूत अतुलित बल धामा अंजनि पुत्र पवनसुत नामा॥२॥ | “हे पवनसुत अंजनी नन्दन! तिम्रो समान दोस्रो बलवान छैन। |
| महाबीर बिक्रम बजरंगी कुमति निवार सुमति के संगी॥३॥ | “हे महावीर बजरंग बली! आप विशेष पराक्रम वाले है। तपाईं खराब बुद्धि को दूर गर्दछ, र राम्रो बुद्धि वालो साथी, सहायक छ। |
| कंचन बरन बिराज सुबेसा कानन कुंडल कुँचित केसा॥४॥ | तिमी सुनौलो रंग, सुन्दर वस्त्र, झुम्का र घुमाउरो कपालले सजिएका छौ। |
| हाथ बज्र अरु ध्वजा बिराजे काँधे मूँज जनेऊ साजे॥५॥ | तिम्रो हातमा गर्जन र झण्डा छ र तिम्रो काँधमा मुंजको पवित्र धागो सजिएको छ। |
| शंकर सुवन केसरी नंदन तेज प्रताप महा जगवंदन॥६॥ | हे शंकर अवतार, हे केशरी नन्दन, तिम्रो वीरता र महान कीर्ति सारा संसारमा पुजिन्छ। |
| विद्यावान गुनी अति चातुर राम काज करिबे को आतुर॥७॥ | अपार ज्ञान भएका, प्रतिभाशाली र आफ्नो काममा अति कुशल श्रीराम आफ्नो काम गर्न तत्पर रहन्छन्। |
| प्रभु चरित्र सुनिबे को रसिया राम लखन सीता मनबसिया॥८॥ | श्रीरामको चरित्र सुन्दा आनन्द लाग्छ, तिम्रो हृदयमा श्रीराम, सीता र लखन बस्छन्। |
| सूक्ष्म रूप धरि सियहि दिखावा विकट रूप धरि लंक जरावा॥९॥ | तिमीले आफ्नो सानो रूप लिएर सीताजीलाई देखायौ र आफ्नो भयानक रूपमा लंका जलाइयौ। |
| भीम रूप धरि असुर सँहारे रामचंद्र के काज सवाँरे॥१०॥ | अत्यन्त विशाल र राक्षसी रूप धारण गरेर तपाईंले दानवहरूलाई मारेर श्री रामचन्द्र जीको उद्देश्य सफल बनाउनुभयो। |
| लाय सजीवन लखन जियाए श्री रघुबीर हरषि उर लाए॥११॥ | तपाईंले संजीवनी जडीबुटी लिएर लक्ष्मण जीलाई पुनर्जीवित गर्नुभयो, जसको कारण श्री रघुवीर प्रसन्न भए र तपाईंलाई आफ्नो हृदयमा अँगाले। |
| रघुपति कीन्ही बहुत बड़ाई तुम मम प्रिय भरत-हि सम भाई॥१२॥ | श्रीरामचन्द्रले तिम्रो धेरै प्रशंसा गरे र भने कि तिमी मेरो भारतजस्तै प्यारो भाइ हौ। |
| सहस बदन तुम्हरो जस गावै अस कहि श्रीपति कंठ लगावै॥१३॥ | हजारौं मुखले तिम्रो कीर्ति प्रशंसनीय छ भनी श्रीरामले तिमीलाई आफ्नो हृदयमा लगे। |
| सनकादिक ब्रह्मादि मुनीसा नारद सारद सहित अहीसा॥१४॥ | श्री सनक, श्री सनातन, श्री सनन्दन, श्री सनतकुमार आदि, ऋषि ब्रह्मा आदि, देवता नारद जी, सरस्वती जी, शेषनाग जी सबैले तपाईंको स्तुति गाउँछन्। |
| जम कुबेर दिगपाल जहाँ ते कवि कोविद कहि सके कहाँ ते॥१५॥ | यमराज, कुबेर, चारै दिशाको रक्षक, कवि, विद्वान, पंडित वा अन्य कसैले तपाईको कीर्तिको पूर्ण वर्णन गर्न सक्दैन। |
| तुम उपकार सुग्रीवहि कीन्हा राम मिलाय राज पद दीन्हा॥१६॥ | तपाईंले सुग्रीवलाई श्रीरामसँग मिलाएर उपकार गर्नुभयो, जसका कारण उनी राजा भए। |
| तुम्हरो मंत्र बिभीषण माना लंकेश्वर भये सब जग जाना॥१७॥ | विभीषण जीले तपाईको उपदेश मानेर लंकाको राजा बने, यो सारा दुनियाँलाई थाहा छ। |
| जुग सहस्त्र जोजन पर भानू लिल्यो ताहि मधुर फ़ल जानू॥१८॥ | जुन सूर्य यति धेरै योजनाको दुरीमा छ कि त्यहाँ पुग्न हजार युग लाग्छ।दुई हजार योजनाको दूरीमा रहेको सूर्यलाई मीठो फल सम्झेर तिमीले निल्यौ। |
| प्रभु मुद्रिका मेलि मुख माही जलधि लाँघि गए अचरज नाही॥१९॥ | श्री रामचन्द्र जीको औंठी मुखमा राखेर समुन्द्र पार गर्नुमा कुनै आश्चर्य छैन। |
| दुर्गम काज जगत के जेते सुगम अनुग्रह तुम्हरे तेते॥२०॥ | यस संसारमा जतिसुकै कठिन कामहरू छन्, तिम्रै कृपाले सहज हुन्छन्। |
| राम दुआरे तुम रखवारे होत ना आज्ञा बिनु पैसारे॥२१॥ | तपाईं श्री रामचन्द्र जीको द्वारको रक्षक हुनुहुन्छ, जहाँ तपाईंको अनुमति बिना कोही प्रवेश गर्न सक्दैन, अर्थात् तपाईंको खुशी बिना रामको कृपा दुर्लभ छ। |
| सब सुख लहैं तुम्हारी सरना तुम रक्षक काहु को डरना॥२२॥ | जसले तिम्रो शरण लिन्छ, सबैले सुख पाउँछन्, तिमी रक्षक हुँदा कसैको डर हुँदैन। |
| आपन तेज सम्हारो आपै तीनों लोक हाँक तै कापै॥२३॥ | तिमी बाहेक कसैले तिम्रो गतिलाई रोक्न सक्दैन, तिम्रो गर्जनाले तीनै दुनियाँ काँप्छ। |
| भूत पिशाच निकट नहि आवै महावीर जब नाम सुनावै॥२४॥ | जहाँ महावीर हनुमान जीको नाम जपिन्छ, त्यहाँ भूत र पिशाच पनि नजिक आउन सक्दैनन्। |
| नासै रोग हरे सब पीरा जपत निरंतर हनुमत बीरा॥२५॥ | वीर हनुमान जी !तपाईको नित्य जप गर्नाले सबै रोगहरू हट्छन् र सबै पीडाहरू हट्छन्। |
| संकट तै हनुमान छुडावै मन क्रम वचन ध्यान जो लावै॥२६॥ | हे हनुमान जी ! जसको ध्यान विचार, कर्म, बोलचालमा तपाईमा रहन्छ, उनीहरुलाई सबै दुःखबाट मुक्त गर्नुहुन्छ। |
| सब पर राम तपस्वी राजा तिनके काज सकल तुम साजा॥२७॥ | तपस्वी राजा श्री रामचन्द्र जी श्रेष्ठ हुनुहुन्छ, तपाईंले उहाँका सबै कार्यहरू सजिलै गर्नुभयो। |
| सब पर राम तपस्वी राजा तिनके काज सकल तुम साजा॥२७॥ | तपस्वी राजा श्री रामचन्द्र जी श्रेष्ठ हुनुहुन्छ, तपाईंले उहाँका सबै कार्यहरू सजिलै गर्नुभयो। |
| और मनोरथ जो कोई लावै सोई अमित जीवन फल पावै॥२८॥ | जसलाई तिम्रो आशीर्वाद छ, उसले कुनै कामना गर्यो भने उसले यस्तो फल पाउँछ, जसको जीवनमा सीमा हुँदैन। |
| चारों जुग परताप तुम्हारा है परसिद्ध जगत उजियारा॥२९॥ | सत्ययुग, त्रेता, द्वापर र कलियुग चारै युगमा तिम्रो कीर्ति फैलिएको छ, तिम्रो कीर्ति संसारमा जताततै चम्किरहेको छ। |
| साधु संत के तुम रखवारे असुर निकंदन राम दुलारे॥३०॥ | हे श्रीरामका प्रिय ! तिमीले महानको रक्षा गर्छौ र दुष्टलाई नष्ट गर्छौ। |
| अष्ट सिद्धि नौ निधि के दाता अस बर दीन जानकी माता॥३१॥ | तिमीलाई माता श्री जानकीबाट यस्तो वरदान मिलेको छ, जसबाट तिमीले कसैलाई पनि आठ सिद्धि र नौ निधि दिन सक्छौ। |
| राम रसायन तुम्हरे पासा सदा रहो रघुपति के दासा॥३२॥ | तिमी सदा श्री रघुनाथ जीको शरणमा रहन्छौ, जसका कारण तिमीसँग वृद्धावस्था र असाध्य रोग निको पार्ने राम नामको औषधि छ। |
| तुम्हरे भजन राम को पावै जनम जनम के दुख बिसरावै॥३३॥ | तिम्रो पूजा गर्नाले श्रीरामको प्राप्ति हुन्छ र धेरै जन्मको दु:ख हट्छ। |
| अंतकाल रघुवरपुर जाई जहाँ जन्म हरिभक्त कहाई॥३४॥ | अन्त्यमा उहाँ श्री रघुनाथ जीको वासस्थानमा जानुहुन्छ र अझै पनि उहाँ जन्मनुभयो भने उहाँ भक्ति गर्नुहुन्छ र उहाँलाई श्रीरामको भक्त भनिन्छ। |
| और देवता चित्त ना धरई हनुमत सेई सर्व सुख करई॥३५॥ | हे हनुमान जी तपाईको सेवा गर्नाले सबै प्रकारको सुख प्राप्त हुन्छ, त्यसपछि अरु कुनै देवताको आवश्यकता पर्दैन। |
| संकट कटै मिटै सब पीरा जो सुमिरै हनुमत बलबीरा॥३६॥ | हे वीर हनुमान जी! जसले तपाईलाई याद गरिरहन्छ, उसको सबै दुःख हट्छ र सबै पीडा हट्छ। |
| जै जै जै हनुमान गुसाईँ कृपा करहु गुरु देव की नाई॥३७॥ | हे भगवान हनुमान जी! तपाईको जय होस्, तपाईको महिमा हो, तपाईको महिमा हो! कृपया मलाई दयालु श्रीगुरु जी जस्तै आशीर्वाद दिनुहोस्। |
| जो सत बार पाठ कर कोई छूटहि बंदि महा सुख होई॥३८॥ | यस हनुमान चालिसाको सय पटक जप गर्ने व्यक्ति सबै बन्धनबाट मुक्त भएर सुख प्राप्ति हुनेछ। |
| जो यह पढ़े हनुमान चालीसा होय सिद्ध साखी गौरीसा॥३९॥ | भगवान शंकरले यो हनुमान चालिसा लेख्नुभएको थियो, त्यसैले उहाँ साक्षी हुनुहुन्छ कि जसले यसलाई पढ्छ, अवश्य सफलता मिल्छ। |
| तुलसीदास सदा हरि चेरा कीजै नाथ हृदय मह डेरा॥४०॥ | हे नाथ हनुमान जी ! तुलसीदास सधैं श्रीरामका सेवक हुनुहुन्छ, त्यसैले उहाँको हृदयमा वास गर। |
| दोहा | |
| पवन तनय संकट हरन, मंगल मूरति रूप। राम लखन सीता सहित, हृदय बसहु सुर भूप॥ | हे समस्या निवारक पवन कुमार ! तिमी आनन्द मङ्गलोको रूप हौ। हे देवराज ! तिमी मेरो हृदयमा श्रीराम, सीताजी र लक्ष्मणसँग वास गर्छौ। |